Warszawski południk zerowy
Jakiś czas temu odezwał się do nas pan Mariusz Meus – geodeta oraz popularyzator geodezji i astronomii, znany jako Pan Południk, przewodniczący akcji „Honorowy Południk Krakowski” i członek Stowarzyszenia Geodetów Polskich. Z okazji 550. rocznicy narodzin Mikołaja Kopernika zaplanował oznaczenie historycznego warszawskiego południka zerowego. Co się okazało? Że południk ten przechodzi również przez most pieszo-rowerowy.
Południk Warszawski przechodzi dokładnie pomiędzy drugim a trzecim filarem mostu (licząc od praskiej strony). W tym miejscu znajduje się także wschodni kraniec metalowej konstrukcji nad strefą wypoczynkową. Wszystko więc idealnie się złożyło do oznaczenia południka na moście, co też zaproponował nam pan Mariusz.
W Krakowie już w zeszłym roku oznaczył tamtejszy południk zerowy, z którego korzystał Mikołaj Kopernik, tworząc swoją rewolucję heliocentryczną. Południk Kopernika został oznaczony także w Zakopanem. W innych miastach również oznaczone są wyjątkowe południki: 19°E w Chorzowie, 18°E w Bydgoszczy, 17°E we Wrocławiu… Dlaczego więc Warszawa miała by nie mieć oznaczonego swojego? Stąd wzięliśmy sobie pomysł pana Mariusza do serca i postanowiliśmy oznaczyć na moście Warszawski Południk Zerowy za pomocą wymalowanej żywicą czerwonej linii.
Historia Warszawskiego Południka Zerowego
Warszawski Południk Zerowy – którego długość geodezyjna obecnie wynosi 21°01’39,25697″ E – został wytyczony w 1825 roku przez astronoma Franciszka Armińskiego i wykorzystywany był w obserwacjach astronomicznych oraz tworzeniu map topograficznych Królestwa Polskiego. Południk przechodzi przez środek Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego przy Al. Ujazdowskich. Wyznaczał go centralny instrument przejściowy (specjalny typ teleskopu), który niestety nie przetrwał do dziś, zniszczony podczas II wojny światowej. Na szczęście dzięki zachowanym planom i pomiarom pana Mariusza udało się go odtworzyć w 2022 roku.
Warto w tym miejscu wspomnieć o obiekcie, który przez lata błędnie nazywano „Południkiem Warszawskim”. Na pl. Teatralnym przy Pałacu Jabłonowskich od 1872 roku stoi kolumna otoczona żelazną balustradą. Obok niej umieszczono w 1965 roku tabliczkę z napisem „Południk Warszawski”. W rzeczywistości kolumna ta jest stanowiskiem pomiarów geodezyjnych i magnetycznych, powstałym w ramach pomiarów łuku geodezyjnego równoleżnika 52°N w latach 1861-1890. Błąd ten przetrwał aż do 2013 roku, kiedy to po pracach archeologicznych usunięto tabliczkę. Natomiast w 2022 roku – również z inicjatywy pana Mariusza Meusa – odnowiona kolumna została poprawnie opisana i ustanowiona Pomnikiem Geodezji Europejskiej.
Także południk 21°E nazywany bywa „Południkiem Warszawskim”, ponieważ przebiega przez centrum stolicy. Niedługo jednak nikt nie będzie miał już wątpliwości, którędy przebiega prawdziwy Warszawski Południk Zerowy.