Konsultacje społeczne są formą współpracy między urzędem i mieszkańcami. ZDM organizuje je od lat w sprawach, które należą do naszych kompetencji i są ważne dla lokalnej społeczności. Konsultacje polegają na dialogu, nie są plebiscytem za lub przeciw, ale sposobem na zadanie pytań, wyjaśnienie wątpliwości i zgłoszenie uwag lub poprawek do omawianego tematu.
Od kilku lat konsultujemy kształt wprowadzanej w kolejnych dzielnicach Strefy Płatnego Parkowania Niestrzeżonego, ale rozmawialiśmy także o projektach przebudowy ulic i placów czy o kwestiach komunikacji rowerowej. Ostatnio zakończyliśmy kolejny duży proces konsultacyjny dotyczący rozszerzenia SPPN na Mokotowie.
Jak to robimy?
Do tej pory zorganizowaliśmy ponad 20 procesów konsultacyjnych. Żadne z nich nie wynikały z obowiązku ustawowego, ale z poczucia, że ich temat jest ważny i wymaga omówienia z mieszkańcami. Dlatego też staramy się, aby konsultacje były zorganizowane jak najlepiej, gwarantowały równy udział wszystkim zainteresowanym, a informacja o nich dotarła do jak najszerszego grona.
Zawsze zapraszamy wszystkich mieszkańców, organizując akcję informacyjną w internecie, przez plakaty, punkty informacyjne czy kolportaż ulotek do mieszkańców. Ogłoszenia w internecie czy plakaty to oczywistość stosowana przy każdych konsultacjach. Rozmawiając o SPPN zdecydowanie rozbudowaliśmy kampanię informacyjną. Żeby zwiększyć zasięg, współpracujemy z Pocztą Polską, która doręcza zaproszenie do każdego adresu na terenie o którym rozmawiamy. To czasem nawet kilkadziesiąt tysięcy osób – ale każda dostaje zaproszenie i jest poinformowana o konsultacjach. Prosimy też parafie o ogłoszenie informacji o spotkaniach swoim wiernym.
Konsultacje przygotowujemy razem z ekspertami Centrum Komunikacji Społecznej. Dajemy warszawiakom kilka alternatywnych sposobów na wyrażenie swojej opinii – spotkania przeprowadzamy w formie stacjonarnej i online. Chcemy, aby były organizowane w czasie najbardziej odpowiadającym zainteresowanym – po południu, a nawet w weekendy. Transmisje internetowe zapisujemy, są dostępne dla mieszkańca cały czas. Aby jak najwięcej zainteresowanych mogło dowiedzieć się o projektach, jesteśmy też na ulicach z mobilnymi punktami konsultacyjnymi.
Miejsca, w których organizujemy konsultacje wybieramy tak, aby były jak najbliżej lokalnych społeczności. Zawsze wybieramy placówki, które są dla nas dostępne i wyrażą swoją chęć na użyczenie sali, a jednocześnie pomieszczą jak największą liczbę zainteresowanych osób.
W spotkaniach biorą udział nasi pracownicy, eksperci (w przypadku konsultacji dotyczących SPPN są to projektanci planowanych zmian) oraz bezstronni moderatorzy. Czasem zespół liczy łącznie nawet kilkanaście osób – po to by w czasie spotkania każdy mógł być wysłuchany. Każdy uczestnik dostaje dodatkowo kartkę, na której może podzielić się swoimi komentarzami. Uwagi spływają do nas też mailowo oraz przez stronę internetową. Każda z nich – a są ich często tysiące – jest zapisywana w raporcie z konsultacji. Do każdej się też odnosimy w raporcie, uwzględniając ją lub tłumacząc dlaczego nie jest to możliwe.
Konsultacje nie są fikcją
Organizowane przez ZDM konsultacje cieszą się dużym zainteresowaniem mieszkańców, dużą frekwencją na spotkaniach i olbrzymią liczbą uwag w naszych skrzynkach odbiorczych. Ostatnio zakończone konsultacje społeczne dotyczące kształtu SPPN na Mokotowie również przyciągnęły tłumy – w 4 spotkaniach stacjonarnych wzięło udział łącznie ponad 400 osób, które zostawiły blisko 200 formularzy ze swoimi uwagami. Dwie transmisje na YouTubie przyciągnęły ponad 1000 uczestników. Wiadomości spływały do nas drogą online aż do końca tego weekendu. Wydłużyliśmy czas na wysyłanie maili przez zainteresowanych, tak aby każdy mieszkaniec Mokotowa mógł przedstawić swój pomysł. Dzięki temu otrzymaliśmy ponad 600 maili z zawierających łącznie nawet 3 tysiące uwag i pytań.
Nie jest to wyjątek. Konsultacje dotyczące zmian w systemie Veturilo spotkały się z odzewem w postaci 5000 wypełnionych elektronicznych ankiet i ponad 200 maili z przeszło 700 uwagami. W sprawie przebudowy ulicy Jana Kazimierza (ważnej przede wszystkim dla mieszkańców tej ulicy) udział w konsultacjach wzięło udział blisko 200 osób. Trudno szukać w Warszawie, ale też na szczeblu ogólnokrajowym, równie popularnych i obleganych konsultacji.
„Przecież te konsultacje nic nie dają, oni już mają wszystko ustalone”
Konsultacje robimy na najwcześniejszym możliwym etapie, kiedy nic nie jest przesądzone i pewne. Pokazujemy wstępne projekty, które chcemy omówić i wspólnie z mieszkańcami poprawić. Wbrew niektórym głosom, uczestnikami spotkań nie są statyści, tylko mieszkańcy żywo zainteresowani omawianym tematem. Mają na nich możliwość naniesienia swoich uwag na projektach SPPN. Każdy uczestnik ma szansę zabrania głosu i zadania pytania. Przez merytoryczną dyskusję z projektantami, sąsiadami i pracownikami ZDM, mieszkańcy dostosowują projekty ulic do swoich potrzeb. Aby nie być gołosłownymi, projekty po wprowadzonych zmianach publikujemy na stronie ZDM. Każdy może więc zobaczyć, jak bardzo zmieniły się od pierwotnej konsultowanej wersji i sprawdzić, czy jego uwagi zostały na pewno wprowadzone.
Chcielibyśmy, by takie podejście do konsultowania kluczowych spraw było standardem. W Warszawie zapewnia to uchwała Rady Warszawy z 2013 r. ustalająca najbardziej wyśrubowane standardy tego procesu w Polsce. Niestety, takiego podejścia często brakowało przy konsultowaniu spraw dużo ważniejszych niż te lokalne, którymi zajmuje się ZDM. Kluczowe dokumenty nadrzędne, ogólnopolskie, często były konsultowane w bardzo okrojony sposób lub w ogóle rezygnowano z konsultacji. Niezadowolenie z tego powodu przebija się także podczas naszych konsultacji – kiedy mieszkańcy zgłaszają uwagi do przepisów regulujących funkcjonowanie stref płatnego parkowania ustalonych na szczeblu parlamentarnym, na które ZDM nie ma wpływu.
Biorąc udział w konsultacjach musimy przy tym pamiętać, że konsultacje to głos doradczy dla rządzących, nie mają one formy plebiscytu. Nie polegają na licytacji, która strona sporu głośniej krzyczy lub ma więcej przedstawicieli. Nie zawsze też jest możliwe, by uwzględnić wszystkie uwagi – zwłaszcza jeżeli nawzajem się wykluczają. Ostatecznie to na decydentach spoczywa ciężar podjęcia rozstrzygnięć. W przypadku SPPN, taką decyzję, w oparciu o wykonane analizy parkingowe, podejmuje Rada m.st. Warszawy. O kształcie projektów dla poszczególnych ulic decyduje zaś (wspólnie z ZDM) Biuro Zarządzania Ruchem Drogowym.