W 2020 roku przesłaliśmy do szkół zaproszenia do udziału w programie „Droga na szóstkę”. Ważnym elementem zgłoszenia były m.in. rekomendacje Rad Rodziców, pisma szkół w sprawie poprawy bezpieczeństwa z przeszłości. Dodatkowo zwróciliśmy się do dzielnic z prośbą o rekomendacje placówek. Te zgłoszenia zderzyliśmy z analizą bezpieczeństwa i analizą ruchu w sąsiedztwie szkoły. Sprawdziliśmy ile i jakiego rodzaju było zdarzeń drogowych w sąsiedztwie. Szczegółowa analiza tych zdarzeń drogowych została później opracowana jako element audytu.
W wyniku tych analiz wybraliśmy sześć placówek. Z ich przedstawicielami spotkaliśmy się, omówiliśmy założenia projektu i wysłuchaliśmy oczekiwań.
Co obejmował audyt?
Na początku roku szkolnego 2020/2021 przeprowadziliśmy szczegółowy audyt. Nie dotyczył tylko bezpieczeństwa ruchu drogowego, obejmował też analizę funkcjonalności infrastruktury w okolicach szkoły i analizę obrazową sytuacji drogowych przy wejściu do placówek. Sprawdzaliśmy m.in. gdzie dokładnie zdarzają się sytuacje niebezpieczne, jak uczniowie spędzają czas na przerwach czy po lekcjach, jak wygląda organizacja ruchu w sąsiedztwie, którędy uczniowie dochodzą do przystanków komunikacji miejskiej. Przeprowadziliśmy też ankiety wśród uczniów, pytając o podróż do szkoły i powrót z niej, odległość, zagrożenia i pomysły.
Implementacja
W wyniku audytu powstało szerokie opracowanie zawierające analizę sytuacji obecnej i rekomendacje zmian.
Na ich podstawie opracowujemy projekty, przedstawiamy je społeczności szkolnej i dzielnicom. Część wdrożeń zaplanowana jest na ten rok kalendarzowy (m.in. szkolna ulica zapowiedziana we wtorek, 8 czerwca), reszta prawdopodobnie zostanie wprowadzona w przyszłym roku.
Wyniki
W projekcie wzięło udział sześć szkół, dwie z nich posiadają filie. Mamy więc osiem budynków, w których uczy się ponad 3,5 tys. uczniów. Do badania ankietowego przystąpiło blisko 2 tys. uczniów.
Szkoły, które zaangażowaliśmy w projekt, cechują się zróżnicowanym charakterem: są to szkoły duże i małe, zlokalizowane przy ruchliwych drogach oraz w środku osiedla.
Poniżej przedstawiono uśrednione wyniki ze wszystkich placówek uczestniczących w „Drodze na szóstkę”.
Pierwsza informacja, która wydaje się bardzo mocnym argumentem przemawiającym za potrzebą realizacji projektu i skłaniająca do refleksji nad przyczynami takiego stanu rzeczy, to poczucie zagrożenia drogowego w drodze do szkoły i udział uczniów w niebezpiecznych zdarzeniach drogowych.
Co piąty uczeń został „prawie (lub, o zgrozo, nie tylko prawie) potrącony przez samochód lub rower”, „prawie wymusił lub wymuszono na nim pierwszeństwo”, musiał uskakiwać przed nieostrożnie manewrującym samochodem czy przechodzić przez przejście dla pieszych zza nieprawidłowo zaparkowanych samochodów.
Pytania dotyczące poczucia bezpieczeństwa były częściowo otwarte. Odpowiadając na nie, uczniowie wskazywali konkretne sytuacje, które budzą w nich obawy. Nierzadko zgłaszali też ciekawe propozycje rozwiązań.
Podział zadań transportowych dla warszawskich szkół
Uśredniając dane z ankiet, możemy powiedzieć, że przeciętnie ponad 40 proc. uczniów dociera na lekcje pieszo. Blisko 20 proc. podróżuje komunikacją miejską. Drugie tyle wybiera aktywne formy dotarcia do szkoły: rower lub hulajnogę, rolki, deskorolkę. Podróż samochodem stanowi niewiele ponad 20 proc. porannych podróży.
Nieco inaczej wyglądają powroty ze szkoły. Więcej uczniów chodzi pieszo i korzysta z komunikacji miejskiej. Samochodem wraca tylko 14 proc.
Udział poszczególnych środków transportu z podziałem na klasy
Uczniowie w różnym wieku podróżują w różny sposób. Widać wyraźnie spadek udziału samochodów wraz z wiekiem uczniów, a więc i z usamodzielnianiem się w podróżowaniu do i ze szkoły. Co ciekawe, udział ruchu pieszego utrzymuje się na podobnym poziomie, tj. ok. 40 proc., natomiast z wiekiem rośnie udział nie tylko komunikacji miejskiej, ale też aktywnych form dotarcia na lekcje – przede wszystkim za pomocą hulajnóg. To właśnie hulajnogi, rolki i deskorolki są bardzo popularne wśród uczniów V i VI klas. Z kolei najwięcej uczniów z klas VII i VIII wybiera jednak podróże piesze.
Wybór rodzaju podróży a płeć
Ciekawie wygląda porównanie, czy dany sposób dotarcia na lekcje wybiera więcej dziewcząt, czy chłopców. Przeciętnie wśród pieszych przeważają dziewczęta. Również hulajnogistek mamy więcej niż hulajnogistów, z kolei wśród rowerzystów dominują chłopcy.
Rozwiązania
Wyniki jednoznacznie pokazują, że nie ma uniwersalnych rozwiązań poprawiających bezpieczeństwo przy każdej szkole. Niezbędne jest traktowanie każdej placówki indywidualnie, z uwzględnieniem sposobów dotarcia uczniów, odległości, jakie mają do pokonania i możliwości zmian w infrastrukturze. Wdrożenia rozpoczęliśmy od pilotażowego wprowadzenia „Szkolnej ulicy” na Ursynowie przy Szkole Podstawowej nr 323 im Polskich Olimpijczyków. Kolejne wdrożenia oczekują na realizację – o szczegółach można przeczytać poniżej, w zakładkach dedykowanych każdej ze szkół.
Poniżej znajduje się także dokument do pobrania, w którym umieszczone jest szczegółowe omówienie wyników audytów wraz z rekomendacjami skierowanymi do konkretnych szkół.
