SP 323 - podsumowanie audytu - Zarząd Dróg Miejskich w Warszawie

Dziecko idące do Szkoły Podstawowej na ul. Hirszfelda

Szkoła Podstawowa nr 323 im Polskich Olimpijczyków jest dużą szkołą (ponad 1000 uczniów), położoną wewnątrz osiedla. Zlokalizowana jest na Ursynowie. Posiada dwie filie: przy ul. Warchałowskiego 4, gdzie uczą się najmłodsi uczniowie i przy ul. Hirszfelda 11, gdzie uczęszczają uczniowie starszych klas. Ponad 80% uczniów ostatni odcinek drogi do szkoły pokonuje pieszo, na rowerze lub hulajnodze. Zdecydowana większość uczniów mieszka w obwodzie szkoły, a więc w jej bliskim sąsiedztwie.

Analiza zdarzeń drogowych

Ważnym elementem oceny sytuacji dotyczącej bezpieczeństwa przy szkołach była szczegółowa analiza zdarzeń drogowych, jakie miały miejsce w pobliżu szkoły. W tym wypadku wzięto pod uwagę okres od 2015 r. do 2019 r., ponieważ za te lata Zarząd Dróg Miejskich posiadał pełne dane. Zakres przestrzenny analizy obejmował obwód szkoły.

Analiza obejmowała: określenie miejsc niebezpiecznych (zwłaszcza dla niechronionych uczestników ruchu, w tym w wieku szkolnym), przyczyny oraz propozycje możliwych rozwiązań poprawiających warunki ruchu drogowego w analizowanych obszarach.

W latach 2015 – 2019 w rejonie SP 323 doszło do 49 zdarzeń drogowych, w których 1 osoba zmarła, a 17 osób odniosło lekkie obrażenia. W obrębie samej szkoły (tj. w promieniu 500m) doszło do 28 zdarzeń drogowych, z czego 1 osoba zmarła, a 11 osób zostało lekko rannych. Poniżej przedstawiono dane statystyczne zdarzeń drogowych dla obszaru wokół szkoły SP 323 objętego badaniem. Po dokładnej analizie lokalizacji wypadków i kolizji, stwierdzono, że część z nich miała miejsce w punktach, w których do czasu badania, zmieniona została organizacja ruchu (jak na przykład na ul. Dereniowej).

Badanie zachowań komunikacyjnych uczniów

Celem badania zachowań komunikacyjnych uczniów było określenie, jaki jest szacunkowy podział zadań przewozowych w szkole, czyli w jaki sposób uczniowie docierają do szkoły i z niej wracają. Dodatkowo zidentyfikowano którędy dokładnie uczniowie docierają do szkoły oraz jak spędzają czas podczas przerw – czy w ogóle wychodzą poza teren szkoły.

Badaniem objęto co najmniej 1 klasę z każdego rocznika, minimum 15% wszystkich uczniów danej placówki.

SP 323 jest szkołą aktywną – w sumie prawie 30% uczniów dociera na lekcje na rowerach, hulajnogach i rolkach, a 45% pieszo. Dojazdy samochodowe stanowią 18% porannych podróży i 11% popołudniowych. Warto zauważyć, że pieszo ze szkoły wraca ponad połowa uczniów.

Ciekawie przedstawia się analiza sposobów podróży w zależności od wieku uczniów. Najwięcej pieszych jest wśród najmłodszych i najstarszych klas. Młodsi uczniowie (2- i 3-klasiści) są najczęściej podwożeni do szkoły samochodami. Podwózki jednak są coraz rzadsze z wiekiem. Szóstoklasiści są najbardziej aktywni – więcej uczniów dojeżdża do szkoły na hulajnogach niż dociera pieszo.

Większość uczniów, którzy rano doszli do szkoły pieszo, również pieszo z niej wraca. Na piesze podróże powrotne decyduje się też część uczniów, którzy rano wybrali komunikację miejską, hulajnogę, czy byli podwiezieni do szkoły przez rodziców. Tylko nieznacznie ponad połowa uczniów, którzy rano do szkoły dotarli autem, wraca w ten sam sposób.

Poczucie bezpieczeństwa

Analizując wyniki ankiet – odpowiedzi uczniów na pytanie, czy czują się bezpiecznie w drodze do szkoły (szczególnie przechodząc przez przejścia dla pieszych), można dostrzec wyraźny rozdźwięk pomiędzy deklarowanym poczuciem bezpieczeństwa, a rzeczywistym bezpieczeństwem rozumianym poprzez liczbę zdarzeń drogowych w okolicy szkoły.

Wśród uczniów SP 323 najmniej bezpiecznie czują się uczniowie odwożeni samochodami. Prawie co czwarty uczeń odwożony w ten sposób zgłaszał, że odczuwa zagrożenie podczas podróży do szkoły. Odpowiedzi zaskakują, ponieważ jazda autem to sposób transportu, który przez wielu dorosłych jest traktowany, jako najbezpieczniejszy. Możliwe jest, że moment wyjścia z samochodu, konieczność meandrowania pomiędzy pojazdami innych rodziców, wzbudza w uczniach poczucie zagrożenia.

Najbezpieczniej w drodze do szkoły czują się piesi. Część z nich prawdopodobnie wyższe poczucie bezpieczeństwa zawdzięcza towarzystwu – być może jest to kwestia odprowadzania przez opiekuna.

Pytani o obawy i sugestie zmian, uczniowie zgłaszali w ankietach komentarze dotyczące prędkości samochodów, widoczności na przejściach dla pieszych. Zwracali uwagę, że w sąsiedztwie powinno być więcej dróg dla rowerów, a mniej schodów. Oczekują poprawienia jakości chodników i wnioskują o częstszą obecność Straży Miejskiej w okolicy. Proszą też o ograniczenie liczby manewrujących pod szkołą samochodów.

Audyt bezpieczeństwa ruchu drogowego

Audyt bezpieczeństwa ruchu drogowego (BRD) miał określić poziom zagrożeń dla uczestników ruchu drogowego w rejonie budynków badanych szkół podstawowych, stan oznakowania pionowego i poziomego, sprawdzenie zgodności istniejących rozwiązań z obowiązującymi przepisami i normami.

Audyt BRD został przeprowadzony przez zespół audytujący, w którego składzie znajdował się Audytor BRD posiadający ważny Certyfikat Audytora Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego, wydany przez ministra właściwego ds. transportu, na podstawie art. 24n ust.6 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych.

Przy SP 323 Audyt został podzielony na cztery podobszary:

podobszar A – obejmujący rejon skrzyżowania ulic Pileckiego i Alternatywy oraz okolice hali widowiskowo-sportowej „Arena Ursynów”
podobszar B – obejmujący przejście dla pieszych przez ul. Gandhi, ulicę Hirszfelda do wejścia do szkoły podstawowej, ciąg pieszo-jezdny wzdłuż posesji Hirszfelda 5, 3 i 1 oraz ciąg pieszy do ul. Dereniowej
podobszar C – obejmujący przejścia dla pieszych przez ul. Dereniową
podobszar D – obejmujący ulicę Szczuki oraz ulicę Warchałowskiego

Główne rekomendacje:

Podobszar A:

Na podstawie przeprowadzonych wizji w terenie oraz wymienionych nieprawidłowości należy stwierdzić, że podstawowym problemem analizowanego obszaru jest nieintuicyjne oraz konfliktowe prowadzenie ciągów pieszych i rowerowych. Biorąc pod uwagę fakt, że w obszarze tym duży udział w ruchu mają dzieci w wieku szkolnym rekomenduje się przeprojektowanie ciągów pieszych i rowerowych w sposób zmniejszający liczbę wzajemnych punktów kolizji w całym analizowanym obszarze.

Podobszar B:

Na podstawie przeprowadzonych wizji w terenie oraz wymienionych nieprawidłowości należy stwierdzić, że podstawowym problemem analizowanego obszaru jest wspólne prowadzenie po jednej powierzchni ruchu samochodowego i pieszego, w którym duży udział mają dzieci idące do szkoły (w tym poruszające się na hulajnogach i rowerach). Sytuacja taka ma miejsce na ciągu pieszo-jezdnym wzdłuż posesji Hirszfelda 5, 3 i 1. Z tego względu rekomenduje się:

Ograniczenie ruchu samochodowego na ciągu pieszo-jezdnym. Ograniczenie takie może funkcjonować np. godzinowo w okresie największego natężenia ruchu pieszego.
W miejscach przecinania się ruchu pieszego i kołowego poprawić widoczność poprzez likwidację lub przycięcie krzewów.
Należy egzekwować przepisy dotyczące niezgodnego z przepisami parkowania pojazdów (np. w strefie zamieszkania poza miejscami wyznaczonymi).
Należy wyeliminować możliwość parkowania pojazdów w odległości min. 10 m od przejścia dla pieszych (pkt. 2.2.8).
Na przejściu dla pieszych przez ul. Gandhi rekomenduje się budowę sygnalizacji świetlnej.

Podobszar C:

Brak w podobszarze C rekomendacji obszarowych.

Podobszar D:

Na podstawie przeprowadzonych wizji w terenie oraz wymienionych nieprawidłowości należy stwierdzić, że podstawowym problemem analizowanego obszaru jest wspólne prowadzenie po jednej powierzchni ruchu samochodowego i pieszego zarówno na ul. Szczuki, jak i ul. Warchałowskiego. Z tego względu zaleca się ograniczenie ruchu samochodowego na ww. ulicach poprzez:

Utworzenie na wysokości połączenia ulic Szczuki i Warchałowskiego placu manewrowego podobnego w formie do tego, jaki funkcjonuje obecnie na końcu ul. Hirszfelda. Plac, w założeniu miałby umożliwić jedynie krótkie zatrzymanie i wysadzenie dziecka, bez możliwości dłuższego postoju – tak jak ma to miejsce na ul. Hirszfelda.
Wprowadzenie na ul. Szczuki ograniczenia prędkości.
Uniemożliwienie przejazdu samochodom z ww. placu manewrowego w obecny ciąg pieszo-jezdny biegnący w rejonie wejścia do przedszkola i w rejon posesji Szczuki 3 i Warchałowskiego 9.
Uniemożliwienie przejazdu samochodom z ww. placu manewrowego w ul. Warchałowskiego.
Likwidację możliwości przejazdu ulicami Warchałowskiego i Szczuki między ul. Płaskowickiej, a ul. Dereniową.
Strefy zamieszkania należy stosować jedynie w obszarach, które spełniają wymogi takich stref.
Należy dostosować ciągi piesze, na których zlokalizowane są schody do potrzeb osób z niepełnosprawnościami i osób z ograniczona mobilnością.

Analiza obrazu

Analizę obrazu wykonano na podstawie obrazu z kamer umieszczonych w wyznaczonych lokalizacjach. Położenie urządzeń w terenie miało zapewnić obserwatorom widoczność na cały obszar badawczy. Przy każdej ze szkół pracowało od 3 do 6 rejestratorów obrazu. W ramach zadania wykonano również pomiary ruchu samochodowego i pieszego w bezpośrednim otoczeniu szkoły, tj. na najbliższym skrzyżowaniu i przejściu dla pieszych oraz w przekroju bezpośrednio przed głównym wejściem do szkoły. Rejestratory umieszczone w terenie pracowały 30 września 2020 roku (tj. w środę), w godzinach 07:00-09:00. Podczas badań panowało zachmurzenie całkowite, bez opadów, a temperatura oscylowała w granicach 15-16 st. C.

Analiza obrazu miała za zadanie zidentyfikować wszystkie sytuacje niebezpieczne, badanie zostało wykonane przy zastosowaniu narzędzi GIS.

Analiza obrazu to badanie, którego zadaniem było sprawdzenie czy dochodzi na obszarze wokół szkoły do sytuacji niebezpiecznych i potencjalnie niebezpiecznych dla w okolicy szkół podstawowych. Badanie obejmowało swoim zakresem budynki SP 323 przy ulicach: Ludwika Hirszfelda 11 i Warchałowskiego 4.

Budynek szkoły SP 323 przy ul. Ludwika Hirszfelda 11

Miejsca wystąpienia zachowań pieszych, niebezpiecznych oraz potencjalnie niebezpiecznych sklasyfikowano w dwóch lokalizacjach, co wraz z intensywnością ich wystąpienia przedstawiono poniższej na mapie.

szkola3_piesi

Miejscem w którym piesi oraz rowerowi użytkownicy przestrzeni publicznej najczęściej narażają się swoim zachowaniem na niebezpieczeństwo jest rejon przejścia dla pieszych na ul. Ludwika Hirszfelda, nie mniej jednak występujące w tym miejscu zdarzenia pojawiają się rzadko, a przejście zaprojektowane jest na progu zwalniającym, dzięki czemu kierowcy nie poruszają się ze zbyt dużą prędkością. Południowa część badanego obszaru nie jest miejscem, w którym sytuacje mogące stanowić zagrożenie dla bezpieczeństwa drogowego występują często. Podczas badania zostały wyłonionych jedynie 5 takich zdarzeń stwarzanych przez pieszych.

Miejsca wystąpienia zachowań kierowców, niebezpiecznych oraz potencjalnie niebezpiecznych uklasyfikowano w trzech lokalizacjach, co wraz z intensywnością ich wystąpienia przedstawiono w poniższej na mapie.

szkola3_kierowcy

Zjawiska drogowe, które mogą stanowić zagrożenie dla bezpieczeństwa w północnej części badanego obszaru stwarzane przez kierowców związane są z zatrzymywaniem aut w miejscach niedozwolonych (bezpośrednio przy przejściu dla pieszych), a także z omijaniem tych pojazdów (aż 15 przypadków). Wagę tych zagrożeń potęguje duży ruch pieszych w tym miejscu podczas godzin porannych.

Obszar bezpośrednio przy szkole (rondo przy wejściu do szkoły) jest miejscem zatrzymywania się dużej liczby kierowców, którzy dowożą uczniów. Część z kierujących decyduje się zatrzymać auto na środku jezdni, przez co ruch na drodze jest utrudniony, a to w konsekwencji powoduje konieczność omijania zatrzymanych pojazdów przez innych kierowców oraz przez pieszych.

Południowa część obszaru badanego jest miejscem zatrzymywania się pojazdów w miejscach niedozwolonych, często w sposób, który utrudnia prawidłowy ruch na jezdni.

Budynek szkoły SP 323 przy ul. Warchałowskiego 4

Miejsca wystąpienia zachowań pieszych, niebezpiecznych oraz potencjalnie niebezpiecznych uklasyfikowano w dwóch lokalizacjach, co wraz z intensywnością ich wystąpienia przedstawiono na poniższej mapie.

szkola4_piesi

Zdecydowanie najczęstszym zdarzeniem, które mogłoby potencjalnie stanowić zagrożenie w ruchu drogowym, stwarzanym przez pieszych w części północno-wschodniej badanego obszaru (ulica Warchałowskiego w pobliżu Przedszkola nr 351) jest przechodzenie przez ulicę w miejscach niedozwolonych. Z obserwacji wynika, iż piesi mogą mieć mylną świadomość o istnieniu w tym miejscu strefy zamieszkania, po której mogliby poruszać się ulicami swobodnie. Takie strefy są w pobliżu skrzyżowania, ale nie obejmują swym zasięgiem samego skrzyżowania oraz relacji wschodnio-zachodniej. Warto również wspomnieć, iż piesi na omawianym obszarze mają odpowiednią infrastrukturę, żeby poruszać się bezpiecznie, a są to chodniki oraz przejścia dla pieszych, z których mogą skorzystać. Na omawianym terenie zdarza się również wysiadanie pieszych z samochodu na ulice.

szkola4_kierowcy

Najliczniejsze zdarzenia zagrażające bezpieczeństwu w tym obszarze to zatrzymywanie się w miejscach niedozwolonych, popełniane głównie przez kierowców dowożących dzieci do szkoły. Badany teren charakteryzuje się bardzo dużym ruchem pieszych, a zatem manewry takie jak zawracanie w miejscu niedozwolonym, wymuszanie pierwszeństwa czy też omijanie zatrzymanych pojazdów stwarzają realne zagrożenie dla uczestników ruchu. Tych sytuacji jest jednak wyraźnie mniej, niż samego niepoprawnego parkowania. Kolejny obszar, w którym dominuje zatrzymywanie w miejscu niedozwolonym to teren w rejonie skrzyżowania. Pojazdy są parkowane wprost na ulicach utrudniając ruch lub na przyległym do drogi parkingu uniemożliwiając w ten sposób możliwość odjazdu wcześniej zaparkowanym pojazdom. W tym miejscu dochodzi również stosunkowo często do wymuszeń pierwszeństwa podczas wyjeżdżania z miejsc postojowych. Południowa część badanego obszaru jest miejscem, gdzie nie dochodzi do wielu sytuacji zagrażających bezpieczeństwu. Zaobserwowane sytuacje dotyczą zatrzymywania pojazdu na drodze, w miejscu niedozwolonym.

Podsumowanie

Zarówno audyt BRD, jak i nagrania stref dojazdu i wejścia do szkoły, wskazują na liczne niebezpieczne sytuacje w obszarze, który pokonać muszą wszyscy – placu wejściowego i drzwi placówki. Nie bez znaczenia jest również sąsiedztwo SP 323 – tuż obok mieści się Przedszkole nr 50. Rekomendowanym rozwiązaniem było ograniczenie liczby manewrujących przy wejściu do szkoły samochodów. Dlatego zdecydowano się na wprowadzenie szkolnej ulicy, czyli czasowego ograniczenia wjazdu pod samą „bramę”. Rozwiązanie to może poprawić nie tylko bezpieczeństwo i poczucie bezpieczeństwa dzieci i młodzieży, ale też komfort lokalnych mieszkańców, ze względu na ograniczenie ruchu tuż pod ich oknami. Ulica Hirszfelda będzie pierwszą „Szkolną ulicą” w Warszawie.

Szkolna ulica to przedsięwzięcie zakładające czasowy zakaz wjazdu samochodów w ulicę prowadzącą bezpośrednio do szkoły i przedszkola – w tym wypadku w godz. 7:30-8:15. Choć możliwy w tym czasie jest wyjazd mieszkańców. Kluczowe jest ograniczenie ruchu tuż pod placówką – to jedno z najczęstszych zagrożeń zgłaszanych przez uczniów. Sąsiadujące ze szkołą parkingi pozwolą w kilka minut dotrzeć do szkoły i przedszkola bezpieczniej. Brak możliwości wjazdu pod samą szkołę powinien również poprawić jakość powietrza w miejscu, gdzie jest najwięcej wrażliwych za zanieczyszczenia osób. Liczymy, że takie rozwiązanie zachęci jeszcze więcej młodych osób do korzystania z aktywnej mobilności.

To nie jedyne rozwiązanie w ramach Drogi na Szóstkę. W przypadku szkoły przy ul. Hirszfelda drugą zmianą będzie instalacja sygnalizacji na pobliskim przejściu przez ul. Indiry Gandhi oraz przebudowa chodnika i drogi dla rowerów w okolicy Areny Ursynów. Przy kolejnych pięciu szkołach, które przebadaliśmy i w przypadku których współpracujemy z dyrekcją i radą rodziców, będziemy sukcesywnie zmieniać te elementy otoczenia, które są niebezpieczne. Mamy nadzieję, że efekty zachęcą kolejne szkoły do współpracy.

Działania obejmujące placówkę przy ul. Warchałowskiego są w fazie projektowania.